Er verschijnen meer monografi eën over vogels dan over zoogdieren. Ook de bescherming van vogels staat hoger op de agenda dan die van zoogdieren. Veel wilde zoogdieren worden in ons land zelfs bestreden, of verdrongen door uitgezette tamme zoogdieren.

Dat gaat marterman Edo van Uchelen aan het hart. Zijn met veel fraaie foto’s opgeluisterde mono… Nee, triografi e Bunzing, hermelijn en wezel begint met beschrijvingen van de drie marterachtigen en hun leefwijzen. Boeiend genoeg, maar als Van Uchelen het lustige seksleven van wezelmannen verklaart met “waar het om draait is het voortbestaan van de soort”, en schrijft dat hermelijnen hun eigen dochters bevruchten “om de soort te laten voortbestaan”, fronsen de wenkbrauwen. Ik dacht dat het misverstand over het voortbestaan van de soort intussen wel ontzenuwd was, maar blijkbaar weet het zich hardnekkig te handhaven. Het zij Van Uchelen vergeven. Gaandeweg komt hij op stoom en wordt het een vlot leesbaar boek, zeker als hij alle bedreigingen aankaart.

Dat deze dieren offi cieel beschermd zijn, helpt hen nauwelijks. Bij een bouwproject mag hun leefgebied niet vernietigd worden; na constatering dat er geen marterachtigen aanwezig zijn, mag de eerste spa de grond in. Maar hoe ontdek je of er een wezel huist? Het dier is meester in het zich verschuilen, bijvoorbeeld in een veldmuizenhol. Ook kenners hebben moeite met inventarisaties van marterachtigen. Want het zijn rusteloze dieren: altijd op jacht, ze gebruiken meerdere schuilplaatsen, nu eens hier, dan weer daar. De kans is groot dat een schuilplaats tijdens de inventarisatie tijdelijk leeg staat. Wezels en hermelijnen gaan vaak ondergronds en komen soms in mollenklemmen terecht, ze jagen op ratten en muizen en sterven zelf in rattenvallen, of sterven aan het door hun prooien gesnoepte ratten- en muizengif. Bunzingen vinden hun eind in muskusrattenvallen. En dan zijn er nog de miljoenen honden en katten. Van Uchelen zag eens een hond een bunzing doodbijten. Hij sprak de eigenaar aan, maar het baasje had niets gezien en meende dat zijn hond zoiets nooit zou doen. Katten zijn volgens Van Uchelen een nog veel groter probleem. ‘s Lands drie miljoen katten zouden samen goed zijn voor het doden van 140 miljoen kleine dieren per jaar. Ze doden ook wezels en hermelijnen en bovendien diens prooien, en zorgen voor onrust, zodat de roofdiertjes vertrekken. Waar katten rondlopen “kunnen wezels en hermelijnen geen populatie opbouwen”, schrijft Van Uchelen.

Hij heeft zelf ook een kat en die kwam eens thuis met een wezel. Wat bleek? De struiken aan de rand van een aangrenzend weiland waren gerooid. Schuilplaats weg, wezel vluchtte in de klauwen van de kat.

De ongebreidelde maaidrift in Nederland is de liefh ebber van marterachtigen een doorn in het oog. Het boerenland, tweederde van Nederland, is te kaal voor deze drie soorten marterachtigen. Er is geen dekking tegen grotere roofdieren, er is geen eten: konijnen, woelratten en veldmuizen vormen er geen ‘plagen’ meer. Maar ook in natuurgebieden is de laatste jaren openheid het devies. Van Uchelen ziet met spijt hoe graslanden gemaaid en afgegraven worden, om de bodem te verschralen. Tot overmaat van ramp worden ook nog eens grote grazers losgelaten, die de vegetatie kort houden en die holen vertrappen. Het is de nekslag voor bunzing, wezel en hermelijn. De auteur vindt het dan ook hoog tijd voor herwaardering en bescherming van deze bedreigde roofdiertjes.